KSR NR 3 III. DEFINICJE POJĘĆ STOSOWANYCH W STANDARDZIE

III. DEFINICJE POJĘĆ STOSOWANYCH W STANDARDZIE
Stosowane w Standardzie pojęcia oznaczają:
3.1 3.1. Usługi budowlane są to usługi polegające na budowie, odbudowie, ulepszeniu (przebudowie, rozbudowie, rekonstrukcji, modernizacji), rozbiórce i remoncie konstrukcji połączonych z gruntem w sposób trwały, wykonanych z materiałów budowlanych i elementów składowych. W szczególności są to usługi (prace, roboty) polegające na: a) przygotowaniu terenu pod budowę,
3.1 b) wznoszeniu kompletnych obiektów budowlanych (budynków, budowli bądź obiektów małej architektury) lub ich części oraz wykonywaniu robót wchodzących w zakres inżynierii lądowej i wodnej, w tym budowa obiektów liniowych,
3.1 c) wykonywaniu instalacji budowlanych,
3.1 d) wykonywaniu wykończeniowych robót budowlanych,
3.1 e) rekultywacji środowiska po rozbiórce budynków lub budowli.
3.1 Szerzej poszczególne rodzaje usług budowlanych omówiono w punktach 3.22 do 3.25.
3.1 W dalszej części Standardu, ilekroć mowa jest o budowie, rozumie się przez to również odpowiednio odbudowę, ulepszenie, rozbiórkę i remont.
3.2 3.2. Umowa o usługę budowlaną, zwana dalej umową budowlaną lub umową, jest to umowa zawarta między wykonawcą i zamawiającym, której przedmiotem jest budowa składnika aktywów trwałych lub ich zespołu następująca w wyniku wykonania usługi budowlanej. Składniki te są ze sobą ściśle powiązane lub wzajemnie zależne pod względem projektowym, technologicznym lub ze względu na ich funkcję użytkową czy ostateczne przeznaczenie lub sposób użytkowania. Umowa może być także zawarta między wykonawcą a podwykonawcą (1). W Standardzie zamiennie jest używane pojęcie umowy oraz usługi budowlanej. (1) Ilekroć w dalszej części mówi się o wykonawcy dotyczy to również odpowiednio podwykonawcy.
3.2 Umowy budowlane są zazwyczaj dzielone na mniejsze elementy dla celów zarządczych lub technologicznych (np. na poszczególne obiekty, etapy lub rodzaje robót budowlanych wchodzących w zakres umowy). W niniejszym Standardzie elementy te zostały nazwane pracami.
3.3 3.3. Umowa budowlana o cenach ryczałtowych, zwanych także stałymi, jest to umowa w której zamawiający i wykonawca umawiają się na stosowanie określonej w umowie stałej ceny lub stawki za wybudowaną jednostkę produktu, Umowa taka może również zawierać klauzulę umożliwiającą aktualizację ceny. Przykłady umów w cenach ryczałtowych (stałych) podano w pkt. III.7.
3.4 3.4. Umowa budowlana o cenę „koszt plus” jest to umowa, w której zamawiający i wykonawca umawiają się, że wykonawcy są zwracane przez zamawiającego określone, rzeczywiste lub planowane, koszty wykonania umowy, powiększone o ustalony procent zysku liczony od tych kosztów lub o stałą stawkę zysku. Przykłady umów o cenę „koszt plus” podano w pkt. III.8.
3.5 3.5. Okres trwania (cykl życia) umowy obejmuje trzy fazy: fazę przygotowawczo-projektową, fazę realizacji oraz fazę posprzedażną.
3.6 3.6. Koszty umowy ponoszone przez wykonawcę obejmują:
3.6 a) bezpośrednie koszty wytworzenia usługi budowlanej objętej określoną umową,
3.6 b) uzasadnioną część pośrednich kosztów wytworzenia związanych z działaniami wynikającymi z umowy, zgodnie z definicją tych kosztów zawartą w art. 28 ust. 3 Ustawy, c) inne niż koszty wytworzenia koszty wykonania określonej umowy, które zgodnie z warunkami umowy pokrywa zamawiający.
3.6 Koszty umowy obejmują odpowiednio koszty fazy przygotowawczo - projektowej, koszty fazy realizacji (wytworzenia) oraz koszty fazy posprzedażnej (okresu rękojmi lub gwarancji).
3.7 3.7. Koszty bezpośrednie umowy są to wszystkie koszty, zarówno wytworzenia, jak i inne, które w sposób bezpośredni, bez dodatkowych rozliczeń i kalkulacji można odnieść do danej umowy, np. koszty zużycia bezpośrednich materiałów budowlanych, koszty wynagrodzeń pracowników fizycznych na budowie, koszty usług podwykonawców, koszty pracy sprzętu i transportu technologicznego, itp.
3.8 3.8. Koszty pośrednie umowy są to koszty usługi budowlanej, które można przypisać do danej umowy za pomocą dodatkowych rozliczeń i odpowiednich, uwzględniających związek przyczynowo-skutkowy, kluczy rozliczeniowych, jak np. koszty wynagrodzeń pracowników nadzorujących budowę z pochodnymi (np. kierownika budowy, kierownika robót), koszty zaplecza techniczno-socjalnego budowy, koszty obsługujących budowę maszyn budowlanych i środków transportu (amortyzacja, zużycie energii na budowie, koszty remontów, ubezpieczeń, itp.).
3.9 3.9. Koszty stałe umowy są to koszty, których wysokość nie zależy od stopnia zaawansowania prac budowlanych. Przykładem tego typu kosztów są koszty zaplecza techniczno-socjalnego budowy, koszty amortyzacji maszyn i urządzeń (z wyłączeniem amortyzacji następującej metodą naturalną), koszty nadzoru, koszty ochrony budowy, itd.
3.10 3.10. Koszty szacowane, są to koszty umowy ustalone w sposób przewidziany Standardem zwane również szacowanymi kosztami osiągnięcia przychodów.
3.11 3.11. Koszty poniesione są to rzeczywiście poniesione w danym okresie koszty, udokumentowane np. fakturami, listami płac, dokumentami PK.
3.12 3.12. Globalny budżet kosztów umowy jest to aktualny co najmniej na dzień bilansowy budżet (plan, preliminarz) kosztów umowy dla całego okresu trwania (cyklu życia) umowy oraz dla poszczególnych okresów sprawozdawczych i prac objętych umową oddzielnie. Posiadanie aktualnego, globalnego budżetu kosztów stanowi warunek konieczny ustalania wyniku z wykonania niezakończonych umów budowlanych o cenach ryczałtowych.
3.13 3.13. Przychody z umów, zwane również przychodami szacowanymi, jest to kwota:
3.13 a) odpowiadająca iloczynowi stopnia zaawansowania usługi budowlanej na dzień bilansowy oraz ceny uzgodnionej w umowie (stała, koszty plus), ewentualnie zmodyfikowanej z uwagi na zmiany zakresu prac, roszczenia, premie oraz kary umowne (w przypadku takim mówi się o metodzie stopnia zaawansowania), lub
3.13 b) kosztów umowy poniesionych do dnia bilansowego, których pokrycie przez zamawiającego jest wysoce prawdopodobne - gdy wiarygodne ustalenie stopnia zaawansowania umowy budowlanej nie jest możliwe (w przypadku takim mówi się o metodzie zysku zerowego).
3.14 3.14. Globalny budżet przychodów z umowy jest to aktualny co najmniej na dzień bilansowy budżet (plan, preliminarz) przychodów z umowy dla całego okresu realizacji umowy oraz dla poszczególnych okresów sprawozdawczych i prac objętych umową oddzielnie.
3.15 3.15. Należności uwarunkowane wykonaniem umowy są to kwoty zafakturowane zamawiającemu należne za całość lub część pracy wykonanej w ramach umowy, niezależnie od tego, czy zostały zapłacone przez zamawiającego, czy też nie.
3.16 3.16. Należności zafakturowane są to kwoty wynikające z wystawionych przez wykonawcę dla zamawiającego odpowiednich faktur sprzedaży.
3.17 3.17. Sumy zatrzymane jest to część należności uwarunkowanych wykonaniem umowy, której zapłata przez zamawiającego wykonawcy, w myśl umowy, nastąpi po spełnieniu określonych w niej warunków (np. po upływie okresu rękojmi lub usunięciu zgłoszonych wykonawcy usterek).
3.18 3.18. Plac budowy jest to miejsce na którym realizowanych jest jednocześnie jedna lub kilka umów budowlanych.
3.19 3.19. Ceny wewnętrzne są to ceny stosowane do wyceny świadczeń wewnętrznych, np. usług bazy sprzętowo-transportowej, zbrojeń, stolarki, itp. wytworzonych przez właściwe komórki jednostki-wykonawcy, ustalone na poziomie: a) kosztu planowanego lub b) ceny rynkowej lub c) ceny negocjowanej pomiędzy kierownikami poszczególnych komórek jednostki- wykonawcy (centrów odpowiedzialności).
3.20 3.20. Przychody uboczne są to przychody z tytułu sprzedaży składników majątku zużywanych w podczas realizacji usługi budowlanej, o ile uprzednio ich nabycie (względnie ich pełna amortyzacja) obciążyło koszty usługi budowlanej. Przykładowo mogą to być przychody ze sprzedaży niezużytych materiałów, czy zbycia maszyn i urządzeń zakupionych celem realizacji umowy po jej wykonaniu.
3.21 3.21. Definicje pozostałych istotnych pojęć użytych w Standardzie zawiera art. 3 ust. 1 Ustawy, rozdział II Krajowego Standardu Rachunkowości nr 2 „Podatek dochodowy” oraz art. 3 ustawy z dnia 7 lipca 1994 r. Prawo budowlane (Dz.U. z 2017 r. poz. 1332, z późn. zm.).
3.22 3.22. Usługi budowlane polegające na przygotowaniu terenu pod budowę obejmują w szczególności:
3.22 - rozbiórkę i burzenie obiektów budowlanych,
3.22 - roboty ziemne,
3.22 - roboty związane z przygotowaniem terenów do eksploatacji górniczej,
3.22 - wykonywanie wykopów i wierceń geologiczno-inżynierskich.
3.23 3.23. Usługi budowlane polegające na wznoszeniu kompletnych obiektów budowlanych (budynków, budowli, obiektów małej architektury) lub ich części oraz wykonywaniu robót wchodzących w zakres inżynierii lądowej i wodnej obejmują w szczególności:
3.23 - budownictwo ogólne i inżynierię lądową, w tym:
3.23 - wykonywanie robót ogólnobudowlanych związanych ze wznoszeniem budynków,
3.23 - wykonywanie robót ogólnobudowlanych w zakresie obiektów mostowych,
3.23 - wykonywanie robót ogólnobudowlanych w zakresie przesyłowych obiektów liniowych: rurociągów, linii elektroenergetycznych, elektrotrakcyjnych i telekomunikacyjnych,
3.23 - wykonywanie robót ogólnobudowlanych w zakresie rozdzielczych obiektów liniowych: rurociągów, linii elektroenergetycznych i telekomunikacyjnych,
3.23 - wykonywanie robót ogólnobudowlanych w zakresie obiektów górniczych i produkcyjnych,
3.23 - wykonywanie pozostałych robót ogólnobudowlanych w zakresie obiektów inżynierskich,
3.23 - wykonywanie robót budowlanych w zakresie montażu i wznoszenia budynków i budowli z elementów prefabrykowanych;
3.23 - wykonywanie konstrukcji i pokryć dachowych,
3.23 - wykonywanie robót budowlanych drogowych, w tym:
3.23 - budowa dróg kołowych i szynowych,
3.23 - roboty nawierzchniowe dla potrzeb budowy obiektów sportowych;
3.23 - budowę obiektów inżynierii wodnej, w tym:
3.23 - budowa portów morskich,
3.23 - budowa pozostałych obiektów inżynierii wodnej;
3.23 - wykonywanie specjalistycznych robót budowlanych, w tym:
3.23 - stawianie rusztowań,
3.23 - roboty związane z fundamentowaniem,
3.23 - wykonywanie robót budowlanych w zakresie wznoszenia konstrukcji stalowych,
3.23 - wykonywanie robót budowlanych murarskich,
3.23 - wykonywanie pozostałych specjalistycznych robót budowlanych.
3.24 3.24. Usługi budowlane polegające na wykonywaniu instalacji budowlanych obejmują w szczególności:
3.24 - wykonywanie instalacji elektrycznych, w tym:
3.24 - wykonywanie instalacji elektrycznych budynków i budowli,
3.24 - wykonywanie instalacji elektrycznych sygnalizacyjnych,
3.24 - instalowanie dźwigów osobowych i towarowych oraz ruchomych schodów,
3.24 - wykonywanie pozostałych instalacji elektrycznych;
3.24 - wykonywanie robót budowlanych izolacyjnych,
3.24 - wykonywanie instalacji cieplnych, wodnych, wentylacyjnych i gazowych, w tym:
3.24 - wykonywanie instalacji centralnego ogrzewania i wentylacyjnych,
3.24 - wykonywanie instalacji wodno- kanalizacyjnych,
3.24 - wykonywanie instalacji gazowych;
3.24 - wykonywanie pozostałych instalacji budowlanych.
3.25 3.25. Usługi budowlane polegające na wykonywaniu wykończeniowych robót budowlanych obejmują w szczególności:
3.25 - tynkowanie,
3.25 - zakładanie stolarki budowlanej,
3.25 - wykładanie podłóg i ścian, w tym:
3.25 - posadzkarstwo, tapetowanie i oblicowywanie ścian,
3.25 - sztukatorstwo;
3.25 - malowanie i szklenie.
3.26 3.26. Przykładem umów o cenach stałych (ryczałtowych) są umowy zawierające:
3.26 a) stałą, dokładnie określoną wartość (cenę) za wykonanie usługi budowlanej,
3.26 b) stałą cenę, z możliwością jej korygowania ze względu na zmiany poziomu cen,
3.26 c) stałą cenę oraz klauzulę dopuszczającą możliwość jej renegocjacji w razie zajścia określonych w umowie okoliczności,
3.26 d) stałą cenę powiększoną o przyznawaną okresowo premię za terminową i jakościową realizację umowy,
3.26 e) stałą cenę, która jest uwarunkowana osiągnięciem ściśle określonych wskaźników
3.27 3.27. Przykładem umów o cenach „koszt plus” są umowy zawierające:
3.27 a) gwarancję zwrotu poniesionych przez wykonawcę rzeczywistych lub uznanych za racjonalne kosztów jej realizacji powiększonych o zysk,
3.27 b) warunek wspólnego ponoszenia kosztów przez zleceniodawcę i wykonawcę,
3.27 c) gwarancję zwrotu poniesionych przez wykonawcę rzeczywistych lub uznanych za racjonalne kosztów jej realizacji powiększonych o zysk i wypłaty wykonawcy dodatkowej premii motywacyjnej,
3.27 d) gwarancję zwrotu poniesionych przez wykonawcę rzeczywistych lub uznanych za racjonalne kosztów jej realizacji i wypłaty okresowej premii wykonawcy,
3.27 e) gwarancję zwrotu rzeczywistych kosztów jej realizacji oraz wypłaty wykonawcy zysku o ustalonej kwotowo wysokości,
3.27 f) postanowienia przewidujące rozliczanie kosztów realizacji proporcjonalnie do zużytego czasu pracy i materiałów.
3.28 3.28. Niektóre umowy mogą jednocześnie wykazywać cechy umowy w cenach stałych, jak również o cenach „koszt plus” (np. umowy o cenach „koszt plus” z określonym pułapem przychodu). W takim przypadku wykonawca powinien rozważyć odpowiednie zastosowanie zasad ustalania przychodów i kosztów umowy dla obydwu typów umów, zawartych w Standardzie.
3.29 3.29. Jeżeli jednostka wykonująca umowę budowlaną stosuje do wyceny świadczeń wewnętrznych ceny wewnętrzne, to niezależnie od przyjętego poziomu tych cen, te mogą różnić się od poniesionego (rzeczywistego) kosztu świadczeń wewnętrznych. Dla ustalenia poprawnego wyniku finansowego jednostki niezbędne jest odpowiednie rozliczenie różnic między wartością świadczeń wewnętrznych wyznaczonych po koszcie poniesionym (rzeczywistym) i po cenach wewnętrznych.